ام آر آنژیوگرافی

آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی (به انگلیسی: Magnetic Resonance Angiography) و (به اختصار MRA)، روشی برای تصویربرداری (رگ نگاری) در پزشکیاست. به تصاویر تولید شده به‌وسیله این روش آنژیوگرام تشدید مغناطیسی گویند.

مقدمه: چرا از MRA استفاده میکنیم؟

امروزه استاندارد جهانی تصویربرداری برای تشخیص بیماری شریان‌های کرونری آنژیوگرافی با اشعه ایکس است، بطوریکه در جوامع پیشرفته سالیانه نزدیک به یک میلیون عمل با کاتتر قلبی (Cardiac Catheterization) انجام می‌گیرد.

با اینحال آنژیوگرافی با اشعه ایکس پر هزینه و دارای خطرات تشعشعیست (بخصوص برای کسانی که مدام با این نوع دستگاه‌ها سروکار دارند)، گذشته از اینکه تهاجمی (invasive) نیز می‌باشد. در عوض MRA از اینگونه نقاط ضعف عاری است (کاملاً غیر تهاجمی non-invasive است)، و لذا مدت هاست مورد توجه پزشکان و دیگر متخصصان بوده است.

مشکلات MRA

با وجود پیشرفتهایی که در کنترل ظهور اثرات تحرکی در تصویرگیری، و نیز در سخت‌افزار، نرم‌افزار، پروتوکول‌های اسکن، و عوامل کنتراست در علوم ام آر آی در سالیان اخیر انجام گردیده، با اینحال قدرت تفکیک سیستم‌های ام آر آی هنوز به پای آنژیوگرافی با اشعه ایکس (که چیزی در حدود کمتر از ۳۰۰ میکرومتر است) نمی‌رسد. لیکن MRA در بیمارستان‌ها و در تحقیقات فیزیک پزشکی کاربردهای وسیعی دارد.

کیفیت تصویری در MRA:

معمولاً بهبود کیفیت تصویری در MRA را با مقیاس هایی همانند قدرت تفکیک می سنجند. و معمولاً نیز بهبود قدرت تفکیک با خود عواقبی همانند کاهش سیگنال مفید (SNR) بهمراه دارد. اما می‌توان این مشکلات را با راه حل هایی همانند استفاده از سیستم‌های ام آر آی با قدرت میدان Bo بالاتر، ویا استفاده از ماده حاجب مناسب تصحیح نمود.

روشهای بهبود کنتراست در MRA:

کنتراست بین خون کرنری (coronary blood pool) و بافتهای احاطه کننده را می‌توان با روشهایی مثل اثر درون-جریانی (in-flow effect) یا با بکارگیری پیش-پالس‌های تشدید مغناطیسی (pre-pulse MR) کنترل کرد.

افزایش کنتراست بین شریانهای کرنری و بافتهای اطراف تا کنون با روشهایی مثل استفاده از پیش-پالس‌های اشباع چربی (fat saturation pre-pulses) نشان داده شده است. از روشهای بکار رفته دیگر می‌توان موارد زیر را نام برد:

پیش-پالس‌های کنتراست انتقال مغناطیسی (Magnetic Transfer Contrast pre-pulses)
پیش-ضربانهای T2 (موسوم به T2Prep) که از اختلاف ذاتی T2 بین خون و بافتهای میوکاردیوم بهره می‌برد.
با بکارگیری این تکنیکها، لومن کرنری روشن به‌نظر رسیده، و میوکاردیوم اطراف با شدت سیگنال کمتری دیده می‌شود. اما بطور وارونه نیز می‌توان عمل کرد: در روشMRA خون سیاه (black blood MRA)، سیگنال لومن کرنری است که تضعیف می‌گردد، و در عوض بافت اطراف دارای شدت سیگنال بالایی است.

استفاده از ماده حاجب در MRA:

همانند تصویرگیری در ام آر آی، به‌دنبال استفاده از ماده حاجب در آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی، زمان T1 خون کاهش یافته که باعث افزایش کنتراست مفید (CNR) می‌شود.

و باز همانند ام آر آی، ماده حاجب MRA عموماً بر دو قسم است: ماده حاجب برون-سلولی (extracellular contrast agents)، و ماده حاجب درون-عروقی (intravascular contrast agents).

نمونه‌های ماده حاجب برون-سلولی عبارت‌اند از: Dotarem. (Gadoterate meglumin) Guerbet, France.

مگنویست(شرکت Berlex Laboratories، نیوجرزی)
آمنی‌اسکن(شرکت Nycomed-Amersham، انگلستان)
پروهانسProhance (شرکت Bracco Diagnostics، نیوجرزی)
و نمونه‌های ماده حاجب درون-عروقی عبارت‌اند از:

AMI-227(شرکت Advanced Magnetics، ماساچوست)
انجیومارکAngiomark (شرکت EPIX Medical، ماساچوست)
کلریسکنClariscan (شرکت Nycomed-Amersham، انگلستان)
اسید گدوکولتیکB-22956 (شرکت Bracco Imaging SpA، ایتالیا)
از آنجایی که ماده حاجب برون-سلولی نسبتاً بسرعت به فضای خارج از عروق نشت می‌کند، استفاده از آن مستلزم تصویربرداری دور-اول (first pass imaging) و در نتیجه نگه داشتن نفس توسط بیمار می‌باشد.

اخذ MRA کرنری دور-اول با ماده حاجب برون-سلولی همچنین توام با محدودیت هایی نظیر نیاز مجدد به تکرار به تزریق ماده حاجب می‌باشد، بخصوص زمانی که بیش از یک مقطع تصویربرداری گردد. در حقیقت با هر تزریق متوالی، CNR یا کنتراست در واقع کاهش می‌یابد، چرا که سیگنال ساطع شده از فضای برون-سلولی، مدام پس از تزریق اولیه رفته رفته افزوده می‌گردد. لذا استفادهٔ از مواد حاجب درون-عروقی این مزیت را بهمراه دارد که اجازه به صرف زمان بیشتری برای اخذ تصویر پس از تزریق ماده حاجب اولیه به ما می‌دهد. و این بدان معناست که نیازی به استفاده از روشهای حبس نفس دیگر نخواهد بود، و اسکن‌های متوالی بدون نیاز به تزریق‌های متمادی کمابیش دارای یک CNR خواهند بود